Gerrit Boot op het dievenpad

De daad en het gevolg
In de maanden oktober/november van het jaar 1807 begeeft Gerrit Boot, gedoopt op 26 november 1766 te Gouda als zoon van Arien Willems Boot en Maria de Lange, zich op het dievenpad. Om zijn naam ‘eer’ aan te doen, neemt hij echter niet het pad over land, maar eigent hij zich wederrechtelijk een boot toe voor zijn snode daad. Met het vaartuig legt hij aan bij de werkplaats van zijn voormalige werkgever, Herman van Bovene. Hij verbreekt een venster, treedt binnen en belaadt de schuit met planken, olij, krijtwit en vernis.
Omdat zijn eerste nachtelijke escapade ongezien verloopt, besluit Gerrit om de tocht nog eens te wagen. En nog eens en nog eens. In de nacht van 11 op 12 november vaart Gerrit echter tegen de welbekende lamp. Hij wordt opgepakt en in staat van beschuldiging gesteld. Bij zijn verhoor bekent hij minstens tien keer de werkplaats van Van Bovene te hebben bezocht en er niet met lege handen is weggevaren.

De goederen laat hij door z’n zwager Hage Visser te gelde maken in het ‘wekelijksche Erfhuijs’ te Gouda.
De eis van de Officier van Justitie is niet mals (zie transcriptie en afbeeldingen). Het vonnis valt echter nòg zwaarder uit. Naast de geëiste strenge geseling, de brandmerking (met het wapen van Gouda op z’n rug), de zes jaar tuchthuisstraf en de betaling van de gerechtskosten, wordt Gerrit niet veroordeeld voor levenslange verbanning uit het departement Maasland, maar uit het koninkrijk Holland.

Dat neemt echter niet weg dat Gerrit in 1814 in een pand aan de Oosthaven te Gouda overlijdt. Vermoedelijk is hij in het gasthuis overleden. Het is niet bekend of Gerrit na zijn tuchthuisstraf de stad daadwerkelijk heeft verlaten en weer terug is gekomen. De mogelijkheid dat hij vanuit het tuchthuis rechtstreeks naar het gasthuis is gebracht, is niet geheel uit te sluiten.

De Tiendewegspoort in Gouda alwaar Gerrit opgesloten heeft gezeten.
(litho van Gijsbertus Johannes Verspuy (1823-1862).

Prent van het schavot aan de achterzijde van het stadhuis van Gouda, aquarel van Dirk Johannes van Vreumingen (1818-1897).

Het vonnis

Hiernaast ziet u vier foto´s uit het Criminele Vonnisboek van Gouda. De transcriptie hiervan leest u hier:
(zover dit uit deze boeken op te maken is)

In Naam des Konings Alzo Gerrit Boot, oud circa 40 jaren, geboren en wonende alhier gevangene op de Tiendewegspoort binnen deze stad, zig niet heeft ontzien om in een Nagt tusschen den 11e en 12e November ll te begeeven in t werkhuis van de Heer Hermanus van Bovene staande agter desselvs huizinge op t marktveld en uitkomende aan t water van de zeugstraat alwaar hij door t openmaken van een vengster was ingekomen en aldaar is geatrappeerd, en in bewaring der Justitie is overgeleverd, terwijl het uit de confessie van hem gev[angen]e is gebleeken dat hij diverse nagten met een Schuit die hij zonder permissie van een ander had weggehaald agter in bovengem[eld] Werkhuis id geweest en door dat zelfde veng- -ster t geen hij met zijne handen wist op te maken daar binnen is gekoomen en alzo op diverse tijden en zo hij gevange heeft bekend wel tien malen aldaar heeft gestolen, plan- -ken, olij, vernis en krijtwit, alle t welke voor zo verre t zelve niet door hem gevangene is verwerkt, door hem is verkogt op t wekelijks [vervolg] Erfhuis alhier, en daar voor de penningen door zijn zwager Hage Visser ten zijnen behoeven zijn ontvangen. Alle t welke zaken zijn die in een land waar goede Justitie vigeerd niet kunne worden getollereerd maar exemplaar moeten worden gestraft. Zo is’t dat Schepenen der Stad Gouda gezien en geexamineerd hebbende den crimineelen Eisch en Conclusie met de Verificatien daar toe relatiff waar van door Willem Bolding Hoofd-officier der Stad R.O. op en tegen voorn[oemde] gevangene is gedient geworden en gelet hebbende waar op te letten stond, doende recht in Naam en des Wegen zijn Majesteit den Koning van Holland condemneeren de gev[angen]e om te worden gebragt op het Schavot agter het Raadhuis dezer Stad, om aldaar door den Scherpregter … gelijk te worden gegeesseld ter discretie … dit collegie, confineeren denselven daar … voor den tijd van zes eerstkomende jaaren in een der tugthuizen binnen dit departement om met zijnen handen de kost te winnen; Bannen denzelve na Expiratie van voorsz[egde] tijd voor altoos uit het departement Maasland zonder daar weder binnen te mogen op peine van Swaarderdere straf ontzeggen den Eysscher? R.O. zijnen verdere of ander… en conclusie op en tegen den gev[angen]e gedaan en genomen Condemneeren de gev[angen]e in de kosten en misen … Justitie als mede die van den processen. Aldus gedaan en gearresteerd bij t collegie van Schepenen der Stad Gouda, op den 12 December 1807 en gepronuntieerd mitsgaders geexecuteerd op den 20 Dec[ember] 1807. In kennisse van mij Secretaris J. Polijn? Wij ondergetekenden Schepenen der Stad Gouda ver- -klaaren bij deze dat de gev[angen]e hier voren gemeld den 11 November 1807 alhier in detentie gebragt, heeft verklaard geene goederen te bezitten waar aan de kosten zijner gevangenisse en misen van …

Pro Justitie Willem Bolding, Hoofdofficier der Stad Gouda, in … Crimineel Eijs[sche]r op ende Jegens Gerrit Boot, oud circa 40 Jaren alhier woonagtig, ’s Heeren gevangene op de Tiendwegspoort binnen deze Stad gedaagde Den Eijsscher R.O. zegt conform de waarheid dat de gevangene in de Nacht tusschen den 11 en 12 November J.L. is geattrappeerd in het werkhuis van de Heer Hermanus van Bovene staande agter deszelfs huis op het Marktveld binnen deze stad, uit komende op ’t Zeugstraat, alwaar hij door het open maken van een vengster clandestien was in- -gekomen. dat het uit de confessie van van de gevangene ten duidelijkste gebleken is, dat hij gevangene de stoutmoedigheid heeft gehad in diverse nachten met een schuit die hij gevangene zonder permissie had weggenomen leggende op de Turfmarkt was gevaaren op het Zeugstraat agter het huis van den Heer van Bovene breder? bevorens gemeld, aldaar telkens de schuit had vastgemaakt, vervolgens met zijne handen een vengster in het zelve werkhuis had open gedaan (als weezende hem gevangene zeer wel bekend, vermits hij meer dan een en een half Jaar voor de Heer van Bovene aldaar had gewerkt als knegt) vervolgens aldaar was ingekomen en op verschillende tijden te hebben gestolen enige houte planken, het getal onbepaald, item krijt- -wit, olie of vernis, na gissing zo hij gevangene zegt ten minsten wel Tien onderscheiden …, dat deze alzo gestolen Goederen, zo niet door hem gevangene ver- -werkt, dan in … … had laten verkopen op het weeke- -lijksche Erfhuis door zijn zwager Age Visser de gel- [vervolg] gelden had laten ontvangen. Alle welke zaken in een Land alwaar Justitie word gead- administreert, niet kunnen worden getollereerd, maar anderen ten voorbeeld rigoureus behooren te worden gestraft. Zo is ’t dat de Eys[sche]r R.O. Eysch doende, concludeere dat de gevange bij vonnisse van Heeren Schepenen deze Stad zal worden gecomdemneerd te worden gebracht op het Schavot agter het Raad- -huis dezer Stad opgericht, en aldaar door den Scherprechter ter discretie van den Rechter met roeden wel strengelijk te worden gegeesselt en met het stadswapen op zijn rugge gebrandtekend voorts te worden geconfineerd, voor den tijd van twaalf eerstkomende en agtervolgende Jaren in een der Tucht of werk- -huizen binnen het Departement Maasland gelegen om met zijn handen Arbeid de kost te winnen en na Expiratie van dien geduurende zijn leven lang te worden gebannen uit het koningrijk Holland, zonder inmiddels daar weder inne te komen oppeine van Zwaarder Straffe. Condemneeren de gevangene voorts in de Kosten … … van Justitie, mitsgaders in de Kosten van den processe oftetot? anderen etc[etera] (get) W. Bolding.

Bronnen:
Jan Lafeber
– Gouda, tekeningen en prenten door dr. Jan Schouten
– Crimineel Vonnisboek van Gouda (Oud Rechterlijk Archief, inv. nr. 181)
Streek Archief Midden-Holland
Groenehartarchieven

Verstuur ons gegevens

Zonder uw hulp kunnen wij ons genealogische database niet verder uitbreiden met nieuwe gegevens. Dus heeft u gegevens die binnen de familienaam 'Boot' vallen stuur het ons aub door.

Ondersteun ons werk

Wij als genealogisch team familienaam 'Boot' hopen van harte dat u ons werk waardeert. Indien u ons wilt ondersteunen klik dan op onderstaande knop.